• فرش همیشه بهار

  • فرش همیشه بهار

  • شرکت فرش همیشه بهار

قدیمی‌ترین فرش‌ ایران درموزه وین       جمعه 28 شهريور 1393

قدیمی‌ترین فرش‌های به یادگار مانده در موزه‌ها و مجموعه‌های شخصی در سراسر دنیا مربوط به ایران هستند که در دوره‌های مختلف از ایران خارج شده‌اند. قالی شکارگاه که در حقیقت قدیمی‌ترین قالی تاریخ‌دار ایرانی است هم اکنون در موزه پولدی شهر وین نگهداری می‌شود .

موری آیلند پژوهشگر مشهور فرش و نویسنده کتاب راهنمای جامع فرش شرقی نظریه‌ای که در سالهای اخیر از سوی مورخان فرش‌شناس ترکیه شایع شده، مبنی بر آنکه فرش پرزدار از حدود دوران سامانیان و سلجوقیان (پادشاهان ترک‌تبار) از آسیای صغیر به آسیای غربی (از جمله ایران) آورده شده است رد می‌کند. به علاوه او به وجود شباهت‌ها و قرابت‌هایی میان طرح‌های دوران ساسانی و طرح‌های دوران اسلامی (به ویژه در بافته‌ها) معتقد است. وی عقیده دارد که در بین نگاره‌هایی که در ابنیه ساسانی پیدا شده، تعدادی نگاره به طرح هخامنشی یا شاید طرحهای مکاتب پیش از آن در ارتباط باشد. آیلند با جلب توجه به دانه‌های کاج و شکوفه‌های نیلوفر در فرش‌های بازمانده از دوران ساسانی و مقایسه آنها با آستانه‌های کنده‌کاری شده در شهرهای آشوری خرس‌آباد و نینوا این فکر را تقویت می‌کند. وی می‌گوید: روابط کاملاً مشخصی وجود دارد و وقتی به فرش پازیریک نگاه می‌کنیم، همان شکل را می‌بینیم که در سراسر زمینه تکرار شده است. مشکل است که از این شباهت فوق‌العاده طراحی در طول یک دوره هزار ساله بین فرش پازیریک و تزئینات گچی دیوارهای ساسانی اثری به جا نمانده باشد. اما نمی‌توانیم انکار کنیم که اصول طراحی، حتی به میزان کم، به هر حال تغییر کرده است. آیلند می‌افزاید: این نشان می‌دهد که برای اولین بار، ما یک ارتباط منطقی از تصویر پیشرفت طرحهای فرش ایرانی از زمان‌های هخامنشی یا پیش از آن. تا سلسله‌های ساسانی و اسلامی تا صفوی در دست داریم. همه این شواهد از روی منطق باید ما را قانع کرده باشد که فرش پرزدار، نباید هزار سال پیش به وسیله ترک‌ها به غرب آورده شده باشد.

آیلند می‌گوید: معماری‌های ساسانی نشان‌دهنده یک حلقه گمشده است و به ما می‌گوید که فرش‌ها در آن زمان به چه شکل بوده‌اند. این زمینه مدت‌ها آماج سوء تفاهم قرار داشت و اکنون زمان آن است که ما حقایقی را مطرح کنیم. نگاره‌های برجسته روی دیوار مثل فرش‌های قدیمی که امروزه باقی مانده‌اند، درباره خودشان به فصاحت صحبت می‌کنند. قالی شکارگاه گذشته از جنبه بسیار عالی هنری، قدیمترین قالی تارخ‌دار ایرانی است که اینک در موزه پولدی ـ پتزولی وین نگهداری می‌شود. این قالی 90/6 متر درازا و 60/3 متر پهنا دارد و در آن شاید بیست رنگ مختلف با مایه‌های شاداب و دل‌انگیز بکار رفته است. چنین غنایی در رنگ در قالی‌های آغاز دوره صفویان، نادر است. قدیمی‌ترین قالی تاریخ‌دار ایران در اواسط قرن شانزدهم (حدود 450 سال پیش) بافته شده است. این قالی در بین قالی‌های مشهور جهان از نظر نفاست در مقام نخست قرار دارد. در حقیقت برخی از صاحب نظران معتقدند که این قالی نفیس‌ترین قالی‌ای است که تاکنون بافته شده است و تنها فرشی به شمار می‌رود که تار و پود و پرز آن از ابریشم است و قسمت‌هایی از نقش‌ها با نخ سیم‌تاب بافته شده است. در قالی شکارگاه شکارچیان سوار بر اسب هستند و به نیزه و شمشیر و تیر و کمان مسلح هستند. در نمایش این شکارگاه کلیه آداب و رسوم ایرانی رعایت شده است. در وسط قالی ترنج سبز رنگی به شکل ستاره هشت پر قرار دارد که در آن چهار جفت اژدهای طلایی دو به دو در پرواز هستند. رنگ متن قالی سرخ ارغوانی است و ردیفی از فرشتگان بالدار در زمینه‌ای که با نقش پرندگان و نگاره‌های مارپیچ و گل زینت یافته در کاسه‌هایی بهم میوه تعارف می‌کنند .